بتن (اجزای تشکیل دهنده، ویژگیها، طرح مخلوط، انواع، آزمایشها)
بخش ۱۶: سیمان آمیخته (قسمت چهارم: استانداردها)
استانداردهای موجود برای سیمان آمیخته شامل استاندارد ASTM C595 و EN 197-1، و استانداردهای ایران به شمارههای ۹۹۰ (سیمان تراس)، ۳۴۳۲ (سیمان پرتلند پوزولانی)، ۳۵۱۷ (سیمان سربارهای)، ۴۲۲۰ (سیمان پرتلند آهکی)، ۱-۱۱۵۷۱ (سیمان پرتلند مرکب)، ۱۶۴۸۱ (سیمان پرتلند زئولیتی)، ۱-۱۷۵۱۸ (سیمان آمیخته)، ۱۹۰۳۷ (سیمان ویژه با گرمازایی خیلی کم) میباشد.
قابل ذکر است که بزودی کل استانداردهای سیمان آمیخته ایران در یک استاندارد واحد جمع میگردد و بقیه موارد باطل خواهد شد.
استاندارد ASTM C595 سیمانهای آمیخته برای مصارف عمومی را به چهار دسته تقسیم کرده است:
۱) سیمان پرتلند سربارهای (Type IS): تا ۹۰ درصد سرباره جایگزین کلینکر
۲) سیمان پرتلند پوزولانی (Type IP): تا ۴۰ درصد پوزولان جایگزین کلینکر
۳) سیمان پرتلند آهکی (Type IL): 5 تا ۱۵ درصد پودرسنگ آهکی جایگزین کلینکر
۴) سیمان مرکب (Type IT): شامل چهار حالت ترکیبی میباشد. محدودیت مقادیر سرباره، پوزولان و پودرسنگ آهکی همانند سه دسته فوق میباشد.
الف) دو نوع پوزولان
ب) سرباره و پوزولان
پ) پوزولان و پودرسنگ آهکی
ت) سرباره و پودرسنگ آهکی
مشخصات فیزیکی و شیمیایی سیمانهای آمیخته در جداول زیر مشاهده میشود:
در این استاندارد، چمد نوع سیمان آمیخته با ویژگیهای خاص (سیمان آمیخته هوازا، با مقاومت متوسط و زیاد در برابر حمله سولفاتی، و با گرمازایی متوسط و کم) نیز معرفی شده است که مشخصات آنها بصورت زیر میباشد:
مشخصات پوزولان و سرباره مصرفی نیز به صورت جدول زیر ارائه شده است:
استانداردهای ایران به شمارههای ۹۹۰ (سیمان تراس)، ۳۴۳۲ (سیمان پرتلند پوزولانی)، ۳۵۱۷ (سیمان سربارهای)، ۴۲۲۰ (سیمان پرتلند آهکی)، ۱-۱۱۵۷۱ (سیمان پرتلند مرکب)، ۱۶۴۸۱ (سیمان پرتلند زئولیتی) تعاریفی از سیمان آمیخته دارند که در جدول زیر مشاهده میشود:
نامگذاری | مقدار جایگزینی (درصد) | نوع ماده مصرفی |
سیمان تراس | ۲۰ تا ۴۰ | گرد تراس استاندارد ۹۸۹ |
سیمان پرتلند پوزولانی (پ.پ) | ۵ تا ۱۵ | پوزولان طبیعی استاندارد ۳۴۳۳ |
سیمان پرتلند پوزولانی ویژه (پ.پ.و) | ۱۵ تا ۴۰ | پوزولان طبیعی استاندارد ۳۴۳۳ |
سیمان پرتلند سربارهای (پ.س) | ۵ تا ۲۵ | سرباره استاندارد ۳۵۱۷ |
سیمان پرتلند سربارهای ضدسولفات (پ.س.۵) | ۲۵ تا ۷۰ | سرباره استاندارد ۳۵۱۷ |
سیمان سربارهای (س) | بیش از ۷۰ | سرباره استاندارد ۳۵۱۷ و آهک هیدراته |
سیمان پرتلند آهکی | ۶ تا ۲۰ | پودر سنگ آهک استاندارد ۴۲۲۰ |
سیمان پرتلند مرکب (پ.م-الف۵/۳۲) | ۶ تا ۲۰ | حداقل ۲ نوع ماده جایگزین سیمان
(سنگآهک ویژه، پوزولان، سرباره) |
سیمان پرتلند زئولیتی | ۵ تا ۲۰ | زئولیت استاندارد ۳۴۳۳ |
خلاصه مشخصات فیزیکی و شیمیایی سیمانهای پرتلند پوزولانی، سربارهای و آهکی در جدول زیر مشاهده میشود.
تفاوت در ادبیات و نامگذاری سیمانها در استانداردهای مختلف میتواند برای مهندسین و خوانندگان متون بتنی به زبان انگلیسی و در ترجمههای فارسی مشکلاتی بوجود آورد که باید بدان توجه نمود.
همانگونه که قبلا (بخش ۸ سیمان پرتلند: قسمت سوم طبقهبندی سیمان در استانداردهای مختلف) شرح داده شد، چهار دسته از پنج دسته از سیمانهای EN 197-1 یا استاندارد ۱-۱۷۵۱۸ ایران را سیمانهای آمیخته تشکیل میدهد. هرچند در EN 197-1 همه سیمانها میتوانند رده ۴۲.۵ و ۵۲.۵ هم داشته باشند، اما بههرحال ساخت سیمانهای آمیخته (بجز حاوی دوده سیلیسی) با ردههای مقاومتی بالا بویژه با درصد مصرف مواد معدنی زیاد امری دشوار یا نشدنی جلوه میکند.