بتن (اجزای تشکیل دهنده، ویژگی‌ها، طرح مخلوط، انواع، آزمایش‌ها)
بخش ۳۱: افزودنی‌های بتن (قسمت سوم: ملاحظات مصرف، آماده‌سازی، پیمانه کردن، افزودن و انبار کردن)
ملاحظات مصرف افزودنی‌ها
مواد افزودنی باید با استانداردهای ملی ایران یا دیگر استانداردهای معتبر بین‌المللی مطابقت داشته باشند. علاوه بر این باید دستورالعمل‌ها و توصیه‌های ارایه شده از طرف تولیدکننده مواد افزودنی مورد توجه دقیق قرار گیرند.
اثرات یک ماده افزودنی باید تا آنجا که ممکن است با استفاده از مصالح مصرفی مورد نظر و در شرایط کارگاهی ارزیابی شود. این موضوع وقتی اهمیت ویژه پیدا می‌کند که:
– ماده افزودنی پیش از این با مصالح مورد نظر یا ترکیب آنها استفاده نشده باشد؛
– استفاده از انواع ویژه مواد سیمانی مورد نظر باشد؛
– بیش از یک نوع افزودنی مصرف شود؛
– اختلاط و بتن‌ریزی در دماهای خارج از محدوده‌ای که معمولاً برای بتن‌ریزی توصیه می‌شود، انجام گیرد.
افزون بر این، استفاده از افزودنی‌ها ممکن است نیازمند اصلاحاتی در طرح مخلوط بتن باشد که از آن جمله می‌توان به تغییر در نوع یا مقدار سیمان، تغییر در نوع یا دانه‌بندی سنگدانه، یا اصلاح نسبت اختلاط اشاره کرد. با تنظیم مقدار آب و مواد سیمانی مخلوط و اصلاح نوع و طول زمان اختلاط، اثرات برخی از مواد افزودنی به‌طور چشمگیری بهبود می‌یابند.
بسیاری از افزودنی‌ها بیش از یک خاصیت بتن را تحت تاثیر قرار می‌دهند و حتی ممکن است روی خواص مطلوب تاثیر نامطلوبی بگذارند. افزودنی‌هایی که خواص بتن تازه را اصلاح می‌کنند ممکن است موجب سفت شدن زودهنگام یا کندگیری بیش از اندازه بتن شوند و مشکلاتی پدید آورند. با بررسی چگونگی تاثیر افزودنی‌ها روی مواد سیمانی مورد مصرف، می‌توان به دلایل رفتارهای گیرشی ناهنجار پی برد. سفت شدن زود هنگام اغلب به دلیل تغییر در روند واکنش بین تری‌کلسیم‌آلومینات و یون سولفات موجود رخ می‌دهد. کندگیری بیش از اندازه می‌تواند ناشی از به تاخیر افتادن آبگیری سیلیکات کلسیم به دلیل استفاده بیش از اندازه افزودنی یا کاهش دمای محیط اطراف باشد.
از ملاحظات مهم دیگر در استفاده از مواد افزودنی می‌توان به محدودیت مقدار مجاز یون کلرید در بتن اشاره کرد. این محدودیت‌ها در آیین‌نامه بتن ایران داده شده است. معمولاً این محدودیت‌ها به صورت حداکثر درصد یون کلرید نسبت به جرم (وزن) سیمان بیان می‌شوند، اگرچه گاهی مقدار یون کلر «حل‌شونده در آب» موجود در بتن نیز ملاک سنجش قرار می‌گیرد. صرف‌نظر از آن‌که این حد چگونه تعیین می‌شود، مصرف کننده باید میزان یون کلرید موجود در افزودنی را بداند تا هنگام تعیین نوع و مقدار مصرف افزودنی، حدود تعیین شده برای مقدار یون کلرید را زیرپا نگذارد.
استفاده کننده باید آگاه باشد که حتی با فرض نبودن یون کلرید در ساختار یک افزودنی شیمیایی، همواره احتمال وارد شدن یون کلرید از طریق آب مصرفی برای تولید افزودنی مایع وجود دارد، زیرا افزودنی‌ها اغلب به کمک آب ساخته می‌شوند که حاوی مقادیر کم ولی قابل اندازه‌گیری یون کلرید هستند. بنابراین در برخورد با اصطلاحاتی نظیر «بدون کلرید» (Chloride free) باید احتیاط کرد.
آماده‌سازی افزودنی‌ها
مواد افزودنی رایج در بازار به صورت مایعات یا پودرهای بسته‌بندی‌شده ارایه می‌شوند. برخی از این افزودنی‌ها، مانند کاهنده‌های آب و زودگیرکننده‌های مایع، آماده مصرف هستند و به طور مستقیم در مرکز بتن‌ساز به مخلوط یا در پای کار به بتن افزوده می‌شوند. برخی دیگر از افزودنی‌ها پیش از افزوده‌شدن به مخلوط، نیازمند آماده‌سازی هستند. آماده‌سازی افزودنی‌ها پیش از مصرف شامل رقیق‌سازی یا مایع‌سازی (ترکیب با آب) است.
با توجه به ساختار و دقت ابزار و تجهیزات پیمانه و اضافه‌کردن مواد افزودنی مرکز بتن‌ساز، در مواردی لازم است که غلظت برخی از افزودنی‌های مایع کاهش یابد. گاهی برای کاهش هزینه‌های بسته‌بندی و حمل ممکن است برخی از افزودنی‌های مایع در غلظت‌های بیشتر از آنچه که برای مصرف نیاز است عرضه شوند، در چنین مواردی نیز باید افزودنی به اندازه کافی رقیق شود تا امکان توزین، پیمانه و اضافه کردن آن فراهم آید.
زمانی که تمام یا بخشی از افزودنی در پای کار به داخل تراک‌میکسر اضافه می‌شود، مانند کاهنده‌های آب، نیز بهتر است که افزودنی با آب رقیق شود تا بهتر و سریع‌تر مخلوط و همگن شود.
مقدار مصرف برخی از افزودنی‌های مایع، مانند هوازاها، بسیار کم است. در این موارد صرف نظر از غلظت افزودنی، برای آن که دقت اندازه‌گیری ابزار و تجهیزات پیمانه کردن مرکز بتن‌ساز جوابگو باشد بهتر است که این افزودنی‌ها را با نسبت مشخص با آب رقیق کرد.
در تمامی موارد رقیق‌سازی باید آب اضافه‌شده به افزودنی را در طرح مخلوط و ساخت بتن در نظر گرفت و توصیه‌های تولیدکننده افزودنی را به کار بست.
برخی از افزودنی‌های شیمیایی مانند بعضی از زودسخت‌کننده‌ها و روان‌کننده‌ها، برای کاهش هزینه حمل و انبارداری و افزایش ماندگاری (Shelf Life)، به صورت پودرهای «حل‌شونده در آب» عرضه می‌شوند و باید در کارگاه با آب ترکیب شوند تا به صورت مایع آماده مصرف درآیند. این کار مستلزم نصب ماشین‌آلات مناسب، به کارگیری نیروی انسانی مجرب، و رعایت دقیق دستورالعمل‌های تولیدکننده جهت تولید افزودنی با غلظت و درصد جامد مناسب می‌باشد.
در تولید انبوه کارگاهی، بی‌توجهی به نسبت‌های دقیق مواد، یا ناهمخوانی دستگاه همزن با غلظت محصول می‌تواند مشکلاتی مانند همزدن ناکافی، حل نشدن کامل مواد موثر، و رسوب اجزای غیر محلول پدید آورد. در صورت بروز هرگونه مشکل در مورد تولیدات کارگاهی رعایت توصیه‌های تولیدکننده لازم است.
ترکیب کردن و همزدن ماده افزودنی پودری با آب باید در مخزنی جدا از مخزن ذخیره ماده افزودنی آماده‌شده که به پیمانهریز (دستگاه پیمانه کردن و ریختن افزودنی به درون دیگ مخلوط‌کن در دستگاه بتن‌ساز یا تراک میکسر) یا Dispenser متصل است انجام شود.
غلظت ماده افزودنی ذخیره شده باید به طور روزانه یا زمانی که ماده جدید به آن افزوده می‌شود کنترل شود. مخزن ذخیره باید مجهز به یک همزن برای نگهداری ماده افزودنی به حالت معلق باشد چون بسیاری از محلول‌ها حتی با غلظت کم دارای مقدار قابل توجهی ذرات ریز حل ناشدنی و یا اجزای فعالی هستند که ممکن است در اثر سکون مایع رسوب کنند. پیش از پیمانه‌کردن و افزودن مایع آماده شده، باید از یکنواختی، پخش‌شدگی و معلق بودن ذرات جامد اطمینان حاصل شود.
پیمانه‌کردن و افزودن افزودنی‌ها
موفقیت و کارآمد بودن استفاده از افزودنی‌ها تا حدود زیادی به دقت روش پیمانه‌ریزی و زمان افزودن آنها بستگی دارد. هرگونه خطا و کوتاهی در پیمانه‌ریزی می‌تواند تاثیرات چشمگیری بر خواص، عملکرد و یکنواختی بتن داشته باشد.
بیشتر مواد افزودنی رایج در بازار به صورت مایعات آماده مصرف هستند که یا در هنگام اختلاط در مرکز بتن‌ساز به مخلوط اضافه یا در پای کار به بتن افزوده می‌شوند. برای پیمانه کردن و افزودن این مواد به مخلوط از دستگاه پیمانهریز استفاده می‌شود. دستگاه پیمانهریز هم می‌تواند در مرکز بتن‌ساز نصب و هم روی تراک میکسر سوار شود. پیمانهریز از تعدادی پمپ، اندازه‌گر، زمان‌سنج، استوانه مدرج و شیر تشکیل شده است. پیمانه‌ریزها ممکن است بر اساس سنجش جرم (وزن) یا اندازه‌گیری حجم افزودنی‌ها کار کنند. مشخصات فنی، رواداری دقت، و کارآمدی دستگاه پیمانهریز باید با استانداردهای ایران یا بین‌المللی معتبر مطابقت داشته باشد.
موقعیت تخلیه افزودنی از مخزن بتن (اجزای تشکیل دهنده، ویژگی‌ها، طرح مخلوط، انواع، آزمایش‌ها)
بخش ۳۱: افزودنی‌های بتن (قسمت سوم: ملاحظات مصرف، آماده‌سازی، پیمانه کردن، افزودن و انبار کردن)
ملاحظات مصرف افزودنی‌ها
مواد افزودنی باید با استانداردهای ملی ایران یا دیگر استانداردهای معتبر بین‌المللی مطابقت داشته باشند. علاوه بر این باید دستورالعمل‌ها و توصیه‌های ارایه شده از طرف تولیدکننده مواد افزودنی مورد توجه دقیق قرار گیرند.
اثرات یک ماده افزودنی باید تا آنجا که ممکن است با استفاده از مصالح مصرفی مورد نظر و در شرایط کارگاهی ارزیابی شود. این موضوع وقتی اهمیت ویژه پیدا می‌کند که:
– ماده افزودنی پیش از این با مصالح مورد نظر یا ترکیب آنها استفاده نشده باشد؛
– استفاده از انواع ویژه مواد سیمانی مورد نظر باشد؛
– بیش از یک نوع افزودنی مصرف شود؛
– اختلاط و بتن‌ریزی در دماهای خارج از محدوده‌ای که معمولاً برای بتن‌ریزی توصیه می‌شود، انجام گیرد.
افزون بر این، استفاده از افزودنی‌ها ممکن است نیازمند اصلاحاتی در طرح مخلوط بتن باشد که از آن جمله می‌توان به تغییر در نوع یا مقدار سیمان، تغییر در نوع یا دانه‌بندی سنگدانه، یا اصلاح نسبت اختلاط اشاره کرد. با تنظیم مقدار آب و مواد سیمانی مخلوط و اصلاح نوع و طول زمان اختلاط، اثرات برخی از مواد افزودنی به‌طور چشمگیری بهبود می‌یابند.
بسیاری از افزودنی‌ها بیش از یک خاصیت بتن را تحت تاثیر قرار می‌دهند و حتی ممکن است روی خواص مطلوب تاثیر نامطلوبی بگذارند. افزودنی‌هایی که خواص بتن تازه را اصلاح می‌کنند ممکن است موجب سفت شدن زودهنگام یا کندگیری بیش از اندازه بتن شوند و مشکلاتی پدید آورند. با بررسی چگونگی تاثیر افزودنی‌ها روی مواد سیمانی مورد مصرف، می‌توان به دلایل رفتارهای گیرشی ناهنجار پی برد. سفت شدن زود هنگام اغلب به دلیل تغییر در روند واکنش بین تری‌کلسیم‌آلومینات و یون سولفات موجود رخ می‌دهد. کندگیری بیش از اندازه می‌تواند ناشی از به تاخیر افتادن آبگیری سیلیکات کلسیم به دلیل استفاده بیش از اندازه افزودنی یا کاهش دمای محیط اطراف باشد.
از ملاحظات مهم دیگر در استفاده از مواد افزودنی می‌توان به محدودیت مقدار مجاز یون کلرید در بتن اشاره کرد. این محدودیت‌ها در آیین‌نامه بتن ایران داده شده است. معمولاً این محدودیت‌ها به صورت حداکثر درصد یون کلرید نسبت به جرم (وزن) سیمان بیان می‌شوند، اگرچه گاهی مقدار یون کلر «حل‌شونده در آب» موجود در بتن نیز ملاک سنجش قرار می‌گیرد. صرف‌نظر از آن‌که این حد چگونه تعیین می‌شود، مصرف کننده باید میزان یون کلرید موجود در افزودنی را بداند تا هنگام تعیین نوع و مقدار مصرف افزودنی، حدود تعیین شده برای مقدار یون کلرید را زیرپا نگذارد.
استفاده کننده باید آگاه باشد که حتی با فرض نبودن یون کلرید در ساختار یک افزودنی شیمیایی، همواره احتمال وارد شدن یون کلرید از طریق آب مصرفی برای تولید افزودنی مایع وجود دارد، زیرا افزودنی‌ها اغلب به کمک آب ساخته می‌شوند که حاوی مقادیر کم ولی قابل اندازه‌گیری یون کلرید هستند. بنابراین در برخورد با اصطلاحاتی نظیر «بدون کلرید» (Chloride free) باید احتیاط کرد.
آماده‌سازی افزودنی‌ها
مواد افزودنی رایج در بازار به صورت مایعات یا پودرهای بسته‌بندی‌شده ارایه می‌شوند. برخی از این افزودنی‌ها، مانند کاهنده‌های آب و زودگیرکننده‌های مایع، آماده مصرف هستند و به طور مستقیم در مرکز بتن‌ساز به مخلوط یا در پای کار به بتن افزوده می‌شوند. برخی دیگر از افزودنی‌ها پیش از افزوده‌شدن به مخلوط، نیازمند آماده‌سازی هستند. آماده‌سازی افزودنی‌ها پیش از مصرف شامل رقیق‌سازی یا مایع‌سازی (ترکیب با آب) است.
با توجه به ساختار و دقت ابزار و تجهیزات پیمانه و اضافه‌کردن مواد افزودنی مرکز بتن‌ساز، در مواردی لازم است که غلظت برخی از افزودنی‌های مایع کاهش یابد. گاهی برای کاهش هزینه‌های بسته‌بندی و حمل ممکن است برخی از افزودنی‌های مایع در غلظت‌های بیشتر از آنچه که برای مصرف نیاز است عرضه شوند، در چنین مواردی نیز باید افزودنی به اندازه کافی رقیق شود تا امکان توزین، پیمانه و اضافه کردن آن فراهم آید.
زمانی که تمام یا بخشی از افزودنی در پای کار به داخل تراک‌میکسر اضافه می‌شود، مانند کاهنده‌های آب، نیز بهتر است که افزودنی با آب رقیق شود تا بهتر و سریع‌تر مخلوط و همگن شود.
مقدار مصرف برخی از افزودنی‌های مایع، مانند هوازاها، بسیار کم است. در این موارد صرف نظر از غلظت افزودنی، برای آن که دقت اندازه‌گیری ابزار و تجهیزات پیمانه کردن مرکز بتن‌ساز جوابگو باشد بهتر است که این افزودنی‌ها را با نسبت مشخص با آب رقیق کرد.
در تمامی موارد رقیق‌سازی باید آب اضافه‌شده به افزودنی را در طرح مخلوط و ساخت بتن در نظر گرفت و توصیه‌های تولیدکننده افزودنی را به کار بست.
برخی از افزودنی‌های شیمیایی مانند بعضی از زودسخت‌کننده‌ها و روان‌کننده‌ها، برای کاهش هزینه حمل و انبارداری و افزایش ماندگاری (Shelf Life)، به صورت پودرهای «حل‌شونده در آب» عرضه می‌شوند و باید در کارگاه با آب ترکیب شوند تا به صورت مایع آماده مصرف درآیند. این کار مستلزم نصب ماشین‌آلات مناسب، به کارگیری نیروی انسانی مجرب، و رعایت دقیق دستورالعمل‌های تولیدکننده جهت تولید افزودنی با غلظت و درصد جامد مناسب می‌باشد.
در تولید انبوه کارگاهی، بی‌توجهی به نسبت‌های دقیق مواد، یا ناهمخوانی دستگاه همزن با غلظت محصول می‌تواند مشکلاتی مانند همزدن ناکافی، حل نشدن کامل مواد موثر، و رسوب اجزای غیر محلول پدید آورد. در صورت بروز هرگونه مشکل در مورد تولیدات کارگاهی رعایت توصیه‌های تولیدکننده لازم است.
ترکیب کردن و همزدن ماده افزودنی پودری با آب باید در مخزنی جدا از مخزن ذخیره ماده افزودنی آماده‌شده که به پیمانهریز (دستگاه پیمانه کردن و ریختن افزودنی به درون دیگ مخلوط‌کن در دستگاه بتن‌ساز یا تراک میکسر) یا Dispenser متصل است انجام شود.
غلظت ماده افزودنی ذخیره شده باید به طور روزانه یا زمانی که ماده جدید به آن افزوده می‌شود کنترل شود. مخزن ذخیره باید مجهز به یک همزن برای نگهداری ماده افزودنی به حالت معلق باشد چون بسیاری از محلول‌ها حتی با غلظت کم دارای مقدار قابل توجهی ذرات ریز حل ناشدنی و یا اجزای فعالی هستند که ممکن است در اثر سکون مایع رسوب کنند. پیش از پیمانه‌کردن و افزودن مایع آماده شده، باید از یکنواختی، پخش‌شدگی و معلق بودن ذرات جامد اطمینان حاصل شود.
پیمانه‌کردن و افزودن افزودنی‌ها
موفقیت و کارآمد بودن استفاده از افزودنی‌ها تا حدود زیادی به دقت روش پیمانه‌ریزی و زمان افزودن آنها بستگی دارد. هرگونه خطا و کوتاهی در پیمانه‌ریزی می‌تواند تاثیرات چشمگیری بر خواص، عملکرد و یکنواختی بتن داشته باشد.
بیشتر مواد افزودنی رایج در بازار به صورت مایعات آماده مصرف هستند که یا در هنگام اختلاط در مرکز بتن‌ساز به مخلوط اضافه یا در پای کار به بتن افزوده می‌شوند. برای پیمانه کردن و افزودن این مواد به مخلوط از دستگاه پیمانهریز استفاده می‌شود. دستگاه پیمانهریز هم می‌تواند در مرکز بتن‌ساز نصب و هم روی تراک میکسر سوار شود. پیمانهریز از تعدادی پمپ، اندازه‌گر، زمان‌سنج، استوانه مدرج و شیر تشکیل شده است. پیمانه‌ریزها ممکن است بر اساس سنجش جرم (وزن) یا اندازه‌گیری حجم افزودنی‌ها کار کنند. مشخصات فنی، رواداری دقت، و کارآمدی دستگاه پیمانهریز باید با استانداردهای ایران یا بین‌المللی معتبر مطابقت داشته باشد.
موقعیت تخلیه افزودنی از مخزن استوانه‌ای مدرج و ریختن آن به داخل دیگ بتن‌ساز باید به گونه‌ای انتخاب شود که تمامی افزودنی به بتن در حال اختلاط افزوده شود و از مالیده شدن به جداره داخلی دیگ و پره‌های همزن بتن‌ساز و هدر رفتن افزودنی جلوگیری شود. بهتر است که ورودی افزودنی به دیگ همزن در انتهای مسیر ورودی آب به دیگ نصب شود تا بتوان آن را همراه با آب به مخلوط افزود. علاوه بر این، روند و آهنگ تخلیه افزودنی‌ها از مخزن استوانه‌ای مدرج دستگاه پیمانهریز باید قابل تنظیم و به گونه‌ای باشد که از یکنواختی توزیع افزودنی در مخلوط بتن اطمینان حاصل شود. مخزن استوانه‌ای مدرج باید تا آنجا که ممکن است نزدیک به محل تخلیه به دیگ نصب شود. در صورت طولانی بودن مسیر تخلیه مخزن استوانه‌ای مدرج، احتمال آن که بخشی از افزودنی در مسیر تخلیه باقی بماند و به مخلوط افزوده نشود زیاد خواهد بود. در هر حال بهتر است که راهبر (اپراتور) مرکز بتن‌ساز، تسلط کاملی بر مخزن استوانه‌ای مدرج داشته باشد و با در اختیار داشتن زمان‌سنج برقی در سیستم‌های خودکار، یا شیر تخلیه در سیستم‌های نیمه‌خودکار، بتواند زمان تخلیه را تنظیم کند تا از تخلیه کامل افزودنی پیمانه‌شده اطمینان حاصل کند.
در مواردی که بیش از یک افزودنی به مخلوط افزوده می‌شود باید از درهم آمیختن افزودنی‌ها پیش از مصرف پرهیز کرد مگر در مواردی که تولیدکننده مواد افزودنی، آمیختن آنها را پیش از مصرف مجاز بداند. در هر حال بهتر است که برای افزودن هر افزودنی از دستگاه پیمانهریز جداگانه‌ای استفاده شود.
چنانچه همه یا بخشی از افزودنی در پای کار با استفاده از پیمانهریز سوارشده بر تراک‌میکسر یا پیمانه دستی به بتن ساخته شده افزوده می‌شود باید توصیه‌های تولیدکننده افزودنی در نظر گرفته شود.
مواد افزودنی پودری مانند رنگ‌دانه‌ها، منبسط‌کننده‌ها و آسان‌کننده‌های پمپاژ که دارای مقدار مصرف اندک هستند، اغلب به صورت دستی و با پیمانه، هنگام ساخت بتن به مخلوط اضافه می‌شوند. زودگیرکننده‌ها، کاهنده‌های تراوایی، و پیوندزاها نیز از دیگر افزودنی‌هایی هستند که به روش دستی افزوده می‌شوند و اغلب در مقادیر مصرف کافی برای یک واحد جرمی (وزنی) سیمان و یا یک حجم بتن بسته‌بندی می‌شوند. برخی از زودگیرکننده‌های بتن‌پاشی به صورت دستی و در پای کار به مخلوط افزوده می‌شوند.
استوانه‌ای مدرج و ریختن آن به داخل دیگ بتن‌ساز باید به گونه‌ای انتخاب شود که تمامی افزودنی به بتن در حال اختلاط افزوده شود و از مالیده شدن به جداره داخلی دیگ و پره‌های همزن بتن‌ساز و هدر رفتن افزودنی جلوگیری شود. بهتر است که ورودی افزودنی به دیگ همزن در انتهای مسیر ورودی آب به دیگ نصب شود تا بتوان آن را همراه با آب به مخلوط افزود. علاوه بر این، روند و آهنگ تخلیه افزودنی‌ها از مخزن استوانه‌ای مدرج دستگاه پیمانهریز باید قابل تنظیم و به گونه‌ای باشد که از یکنواختی توزیع افزودنی در مخلوط بتن اطمینان حاصل شود. مخزن استوانه‌ای مدرج باید تا آنجا که ممکن است نزدیک به محل تخلیه به دیگ نصب شود. در صورت طولانی بودن مسیر تخلیه مخزن استوانه‌ای مدرج، احتمال آن که بخشی از افزودنی در مسیر تخلیه باقی بماند و به مخلوط افزوده نشود زیاد خواهد بود. در هر حال بهتر است که راهبر (اپراتور) مرکز بتن‌ساز، تسلط کاملی بر مخزن استوانه‌ای مدرج داشته باشد و با در اختیار داشتن زمان‌سنج برقی در سیستم‌های خودکار، یا شیر تخلیه در سیستم‌های نیمه‌خودکار، بتواند زمان تخلیه را تنظیم کند تا از تخلیه کامل افزودنی پیمانه‌شده اطمینان حاصل کند.
در مواردی که بیش از یک افزودنی به مخلوط افزوده می‌شود باید از درهم آمیختن افزودنی‌ها پیش از مصرف پرهیز کرد مگر در مواردی که تولیدکننده مواد افزودنی، آمیختن آنها را پیش از مصرف مجاز بداند. در هر حال بهتر است که برای افزودن هر افزودنی از دستگاه پیمانهریز جداگانه‌ای استفاده شود.
چنانچه همه یا بخشی از افزودنی در پای کار با استفاده از پیمانهریز سوارشده بر تراک‌میکسر یا پیمانه دستی به بتن ساخته شده افزوده می‌شود باید توصیه‌های تولیدکننده افزودنی در نظر گرفته شود.
مواد افزودنی پودری مانند رنگ‌دانه‌ها، منبسط‌کننده‌ها و آسان‌کننده‌های پمپاژ که دارای مقدار مصرف اندک هستند، اغلب به صورت دستی و با پیمانه، هنگام ساخت بتن به مخلوط اضافه می‌شوند. زودگیرکننده‌ها، کاهنده‌های تراوایی، و پیوندزاها نیز از دیگر افزودنی‌هایی هستند که به روش دستی افزوده می‌شوند و اغلب در مقادیر مصرف کافی برای یک واحد جرمی (وزنی) سیمان و یا یک حجم بتن بسته‌بندی می‌شوند. برخی از زودگیرکننده‌های بتن‌پاشی به صورت دستی و در پای کار به مخلوط افزوده می‌شوند.
انبار کردن افزودنی‌ها
سه عامل در نگهداری مواد افزودنی مهم هستند: سهولت در شناسایی، رطوبت و دمایی که در آن نگهداری می‌شوند، و وجود برچسب بر روی ظروف و بشکه‌ها به گونه‌ای که محتویات آنها را به وضوح نشان دهد. مواد افزودنی خشک (پودری) در مقایسه با سیمان پرتلند حساسیت بیشتری به دی‌اکسیدکربن و رطوبت دارند. لذا این مواد باید در کیسه‌های ضد رطوبت بسته‌بندی شوند و برای جلوگیری از کلوخه‌شدن آنها به دور از رطوبت و دماهای زیاد نگهداری شوند.
مخازن ذخیره مایعات باید دارای دریچه‌های مناسب ورودی و بازشو باشند و این دریچه‌ها باید هنگامی که مورد استفاده قرار نمی‌گیرند، کاملاً بسته شوند.
بیشتر مواد افزودنی به جز بعضی از ضد رطوبت‌ها، مواد شتاب‌دهنده بدون کلرید و مواد هوازا، به شکل محلول‌هایی هستند که در ۳- درجه سانتی‌گراد یخ می‌زنند. بنابراین باید در مقابل یخ‌زدگی حفاظت شوند. در انبارکردن بعضی از مواد مانند امولسیون‌ها نیاز به مراقبت بیشتری است و دستورالعمل‌های سازنده آن باید دقیقاً رعایت شود.
در مناطقی با زمستانهای ملایم می‌توان اکثر مواد را در بشکه و در انبارهای محصور، بدون وسیله گرمایی، بدون نگرانی از یخ‌زدگی انبار کرد. در زمستانهای سخت امکانات ویژه‌ای برای جلوگیری از یخ‌زدگی افزودنی‌های مایع باید به‌کار برد. استفاده از انبارهای محصور گرم در این شرایط رایج است. لازم است از کلیه تجهیزات شامل مخازن نگهداری، خطوط انتقال و خطوط متصل به بتن‌ساز نیز محافظت شود. در مناطق با آب و هوای معتدل استفاده از مخازن فلزی عایق‌بندی شده یا پلاستیکی نیز امکان‌پذیر است. در شرایط یخ‌بندان و هوای سرد، مخازن ذخیره‌سازی و محتویات آنها یا باید گرم شوند و یا در یک محیط گرم قرار داشته باشند. روش دوم به دلایل زیر ترجیح داده می‌شود.
۱- چنانچه مخزن ذخیره مجهز به لوله‌های مارپیچ آب گرم یا بخار باشد، باید دقت شود که گرم کردن از حد مجاز ارایه شده توسط تولیدکننده تجاوز نکند زیرا دمای زیاد می‌تواند بر برخی از این مواد تاثیر منفی داشته باشد.
۲- بعضی از المنت‌های حرارتی ممکن است به‌طور موضعی ماده افزودنی را بیش از اندازه گرم کنند و باعث تجزیه حرارتی و ایجاد گازهای انفجاری شوند.
۳- ممکن است اتصالات الکتریکی گرم کننده‌ها (نواری، میله‌ای و غیره) قطع شوند و باعث یخ‌زدن ماده افزودنی یا آسیب دیدن سیستم حرارتی و دستگاه‌های اندازه‌گیری شوند.
۴- معمولاً هزینه به‌کارگیری المنت‌های میله‌ای و نواری بیشتر از هزینه گرم نگهداشتن یک انبار در بالاتر از دمای انجماد است.
۵- یک انبار گرم نگهداری ماده افزودنی نه تنها مخازن ذخیره، بلکه پمپ‌ها، دستگاه‌های اندازه‌گیری، شیرها و شیلنگ‌های ماده افزودنی را از یخ‌زدگی و از سایر مسائل مانند گرد و خاک، باران و افراد متفرقه حفاظت می‌نماید، به‌علاوه چون دمای نگهداری در طول سال، کمتر در معرض تغییرات شدید قرار می‌گیرد، گرانروی ماده افزودنی ثابت‌تر می‌ماند و دستگاه‌های اندازه‌گیری احتیاج به تنظیم کمتری پیدا می‌کنند.
۶- اگر مخازن نگهداری و شیلنگ‌ها از جنس پلاستیک باشند باید دقت شود از گرم کردن بیش از اندازه آنها پرهیز شود تا این مواد به نقطه نرم‌شدگی و پارگی نرسند.
سیستم هواکش مخازن باید به گونه‌ای طراحی شود که از ورود هرگونه مواد خارجی به داخل مخزن جلوگیری شود. به همین صورت برای اجتناب از آلودگی باید روی مجاری پرکردن و دیگر بازشوها در مواقعی که استفاده نمی‌شوند درپوش گذاشته شوند.
